دکتر محمد حاتمی: فهرست سوم اسامی روان‌شناس‌نماها در ۴ طبقه دسته‌بندی می‌شود

روانشناس نما ها

به گزارش روابط عمومی مرکز توسعه کسب و کارهای نوین جوانان وندا:

رئیس سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره کشور با اشاره به انتشار اسامی روانشناس‌نماها، گفت: برخی از سوء‌استفاده‌های مالی و اخلاقی باعث اعلام اسامی شد؛ نام این گروه‌ها به فهرست اول و دوم (تکمیلی) ختم نمی‌شود و فهرست سوم همراه با حامیان روانشناس نماها به مردم معرفی خواهد شد.

سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره یکی از سازمان‌های غیردولتی و مستقل در ایران است که در راستای ارتقای سطح دانش روان‌شناسی و مشاوره، حمایت از حقوق مراجعان و صیانت از حقوق صنفی روانشناسان و مشاوران تشکیل شده است.

تشکیلاتی که این روزها با انتشار لیستی تحت عنوان “روانشناس ‌نماها” که شامل نمایش اسامی غیرروانشناسان فاقد مجوز به همراه آدرس صفحات مجازی آنها بود، با واکنش‌های متعددی روبه‌رو شده و مطابق با قانون مصوب مجلس شورای اسلامی معتقد است، وظیفه تعیین حدود صلاحیت‌های تخصصی، صدور شماره نظام و پروانه کار برای اعضای سازمان در اختیار دارد.در خصوص روند طرح‌ها و برنامه‌های سازمان، چالش‌های پیش رو و علت انتشار لیست روانشناس‌نماها با “محمد حاتمی“ رئیس این سازمان به گفت وگو نشسته‌ است.


: در خصوص وظایف و فعالیت‌های سازمان، حیطه اختیارات و چالش‌های پیش رو و همچنین ضرورت استفاده از خدمات روانشناسی و مشاوره‌ در دنیای امروز توضیح می‌دهید؟

حاتمی: در حال حاضر ۳۰۰ هزار دانشجو در کشور در حوزه مشاوره و روانشناسی تحصیل کرده و این مساله در شرایطی است که صندلی برخی از رشته‌های همتراز این عرصه در دانشگاه‌های ایران خالی شده است. متقاضیان این رشته هر روز در حال افزایش و این مساله مرهون وجود سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور و همچنین فرهنگ‌سازی در زمینه مراجعه به این مراکز در صورت نیاز (در حوزه سلامت روان) است.

هزار مرکز روانشناسی و مشاوره با همکاری وزارت ورزش و جوانان به صورت مشترک فعال است. این مراکز همچنین در سازمان بهزیستی، کمیته امداد و سپاه پاسداران هم توسعه یافته است. تمامی این ساختارها با هدف استفاده عمومی از خدمات مشاوره‌ای گسترش یافته و طبیعتا به دلیل سابقه کوتاه‌مدت در مقایسه با سازمان نظام پزشکی (با ۶۰ سال سابقه) با برخی چالش‌ها نیز مواجه است. برای نمونه، قانون تشکیل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره سال ۸۲ ایران نیازمند بازنگری است؛ چراکه برخی قوانین کنونی نمی‌تواند نیازهای امروزی را پاسخ دهد.

این نقص قوانین روابط با برخی سازمان‌ها را دچار چالش کرده و خارج از این تشکیلات گاه موازی‌کاری صورت می‌گیرد. هر یک از این معضلات باید توسط مجلس شورای اسلامی اصلاح شود. بخشی از انرژی، هزینه و زمان سازمان صرف این اختلافات و موازی‌کاری‌ها شده و این چالش‌ها می‌تواند در قانون سازمان لحاظ و برطرف شود.

برای نمونه، در حوزه پزشکی تنها یک مرجع رسمی، یعنی سازمان نظام پزشکی برای صدور پروانه پزشکی وجود دارد. در گذشته سازمان بهزیستی کشور و همچنین قوه قضائیه برای این مراکز پروانه فعالیت صادر می‌کرد. در سال‌های اخیر اما سازمان نظام روانشناسی و مشاوره مانع از صدور پروانه توسط سازمان بهزیستی کشور شد.

براساس اطلاعات سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، خدماتی که در این ارگان‌ها داده می‌شود، تخصصی نبوده و سبب مشکلاتی برای شهروندان شده است. این خدمات باید توسط سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور ارائه و تمامی این چالش‌ها با بازنگری در قانون سازمان حل و فصل شود.

گاه برخی نهادها به منظور نظارت بر خدمات روانشناسی و مشاوره احساس نیاز نمی‌کنند. قانون اجازه نظارت و ارزیابی بر فعالیت‌های این حوزه را صادر کرده است، اما پذیرش و الزامات مربوطه هم برای این نظارت باید وجود داشته باشد. برخی نهادها نیز اجازه نظارت بر فعالیت‌های مشاوره‌ای را به سازمان نمی‌دهند و این مساله نقض غرض (خلاف اهداف و مقاصد) است.

: باتوجه به اعتقاد شما مبنی بر ضرورت بازنگری در قانون تشکیل سازمان نظام روانشناسی و مشاوره سال ۸۲ آیا اقداماتی هم انجام گرفته است؟

حاتمی: در حال حاضر مجلس شورای اسلامی این مساله را پیگیری می‌کند؛ تعدادی از نمایندگان مجلس درخواست این بازنگری را طی یک لایحه به کمیسیون اجتماعی ارسال کرده و لایحه به مرکز پژوهش‌های مجلس فرستاده شده است، اکنون درخواست سازمان باید در نوبت قرار گرفته باشد.

شیوع کرونا اهمیت خدمات مشاوره‌ای را برای مردم افزایش داد، اما یکی دیگر از مهمترین چالش‌های سازمان در این سال‌ها، کمبود منابع است. براساس قانون تشکیل، وظایف و تعهداتی برای سازمان مشخص شده است که به مظنور اجرا از منابع مکفی برخوردار نیست.

بنابراین برخی از طرح‌ها و برنامه‌ها ابتر مانده است. برای نمونه، سازمان جهت نظارت محسوس و نامحسوس بر دفاتر و مراکز مشاوره سراسر کشور و تمامی فعایت‌های روانشناسی، نیازمند نیروی انسانی آموزش دیده است. راه‌اندازی یک سامانه ارزیابی در این زمینه هم نیازمند منابع و اعتبارات مالی است.

: آیا تاکنون اقداماتی توسط سازمان برای دریافت این منابع و اعتبارات انجام شده است؟

حاتمی: در این زمینه اقداماتی از طریق مجلس شورای اسلامی با هدف تعیین سرفصل بودجه برای سازمان نظام روانشناسی و مشاوره انجام گرفته است. رئیس‌جمهور هم مطابق با قانون باید سازمان را حمایت کند؛ در ادوار گذشته حمایت‌های متعددی انجام گرفت، اما به دلیل وضعیت دشوار اقتصادی در سال‌های اخیر کمکی از جانب دولت انجام نشده و براین اساس، برخی طرح‌ها و برنامه‌ها هم توسعه داده نشد.

شیوع کرونا و حذف نظارت سازمانی بر خدمات مشاوره‌ای

شیوع کرونا هم به عنوان یک بحران، تمامی نهادها و سازمان‌ها در سراسر جهان را با چالش مواجه کرد. تعطیلی ناشی از این بیماری، مشکلاتی در عرصه مشاوره‌های حضوری را به دنبال داشت و نظارت سازمانی (سازمان نظام روانشناسی و مشاوره) بر خدمات غیرحضوری را به صفر ‌می‌رساند.

افسارگسیختگی فضاهای مجازی و ارائه خدمات مشاوره‌ای غیرتخصصی

اکنون برخی از پلتفرم‌ها (بستر برنامه‌های نرم‌افزاری) نیز خدمات مشاوره‌ای ارائه می‌کنند، اما سازمان نظام به عنوان مسئول و متولی امر در جریان میزان اثربخشی این خدمات نیست. افسارگسیختگی فضاهای مجازی گاه باعث ارائه خدمات غیرتخصصی به جامعه شده و این مساله به عنوان یکی دیگر از چالش‌های پیش رو “اعتماد عمومی” را کمرنگ می‌کند.

برخی گروه‌ها در این فضا به دروغ، خود را روانشناس معرفی و شهروندان نیز تصور می‌کنند، این جمعیت تابع سازمان نظام و مورد تایید این مجموعه قرار داشته و این امر به اعتماد ملی ضربه می‌زند. این مساله یکی از علل اصلی انتشار فهرست روانشناس نماها توسط سازمان بود. در این فهرست روانشناسان فاقد مجوز اعلام و در حقیقت روانشناس نماها به آحاد جامعه معرفی شدند

فهرستی که تحت عنوان روانشناس‌نماها با هدف نمایش اسامی اشخاص غیرروانشناس فاقد مجوز به همراه آدرس صفحات مجازی در دوم و نهم خردادماه امسال توسط این سازمان منتشر شد، واکنش‌های متعددی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت.

نگاه نظام سلامت ایران “درمان‌محور” است

یکی دیگر از چالش‌های این سازمان نگاه درمان محور نظام سلامت است. امروز مبحث سلامت روان یک چالش ملی بوده و نگاه مسئولین کشور به این حوزه، “درمان محور” است. در حال حاضر بودجه قابل‌توجهی نیز توسط دولت به این عرصه اختصاص داده شده است، اما به دلیل نوع نگاه برنامه‌ریزان، حوزه “پیشگیری از درمان” کمترین میزان سرمایه‌گذاری را دریافت می‌کند.

براساس مقایسه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، برخی از کشورهای توسعه‌نیافته (در مقایسه با ایران) سرمایه‌گذاری بیشتری در حوزه “پیشگیری” داشته‌اند. بودجه این بخش در حوزه سلامت روان ایران یک هزارم بودجه سلامت است و این اعتبار هم در اختیار دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور قرار می‌گیرد. این مساله در حالی است که یکی از دغدغه‌های اصلی مقام معظم رهبری پیشگیری از بیماری است. این موضوع (پیشگیری مقدم بر درمان است) همچنین در سخنرانی‌ها و جلسه با سازمان نظام روانشناسی نیز مورد تاکید رهبر معظم انقلاب قرار گرفته است.

هدف روانشناسی نیز پیشگیری از درمان است؛ ۵ تا ۱۰ درصد از خدمات این سازمان مداخله و درمان و ۹۰ درصد مربوط به حوزه پیشگیری است. همچنین بخش اعظمی از خدمات سازمان، مهارت‌آموزی و غربالگری بوده و این امر هم نیازمند فرهنگ‌سازی و سیاست‌گذاری است.

: باتوجه به هزینه‌های خدمات روانشناسی و مشاوره، بیمه‌های پایه و تکمیلی در این حوزه به ویژه بیمه‌های اعضاء که شما هم مکرر به ضرورت آن اشاره کرده بودید، به کجا رسید؟

حاتمی: فرآیند بیمه‌های پایه و تکمیلی باید از مجلس شورای اسلامی، هیات دولت و همچنین شورای عالی بیمه سلامت آغاز شود. از ابتدای دوران مسئولیت پیگیر این مساله بوده‌ام، سازمان نظام روانشناسی، مدافع حقوق مشاوران، روانشناسان و مردم بوده و به منظور جلوگیری از تضییع حقوق شهروندان با جدیت وضع بیمه‌های پایه و تکمیلی را دنبال می‌کند.

در بند ج ماده ۱۰۲ قانون برنامه ششم توسعه کشور نیز این موضوع لحاظ و دولت مکلف شده است که بیمه‌های پایه و تکمیلی را جهت استفاده اقشار مختلف مردم از خدمات مشاوره‌ای وضع کند، اما این ضابطه اجرایی نشد.

از نخستین روزهای مدیریتی‌ام با ریاست مجلس نیز ملاقات و این موضوع را مطرح کردم. در این راستا یک کمیته هم جهت پیگیری مساله تشکیل شد که با تغییرات مدیریتی، ریاست مجلس نیز عوض شد و جناب قالیباف ریاست مجلس را به عهده گرفت. نامه‌ای در رابطه با این موضوع، به ریاست جدید مجلس هم ارسال کردم که با دستور پیگیری موضوع از طریق معاون اول رئیس‌جمهور همراه شد.

در دولت دوازدهم نیز بارها با ارسال نامه به رئیس‌جمهور و وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواستار رفع این مساله بوده و جلساتی نیز  با ریاست سازمان برنامه و بودجه کشور برگزار و قول حمایت و حل مشکل گرفته شد. بخشی از مسائل هم در این راستا مرتفع شد، اما در نهایت وضع بیمه‌های پایه و تکمیلی محقق نشده و در آخرین پیگیری پس از جلساتی با سازمان‌های بیمه‌گر، مطرح شد؛ اجرای این طرح مستلزم ارائه سوبسید از جانب دولت بوده و اکنون سازمان به دنبال دریافت این سوبسید است.

آخرین پیگیری سازمان در مورد این مساله از طریق رئیس‌جمهور انجام شد. رییس جمهور به وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دستور پیگیری داده و براساس پاسخ وزیر، این سوبسید باید از طریق بخش اقتصادی کشور تامین شود. اکنون این نامه به وزیر اقتصاد و دارایی ارجاع داده شده و در دست پیگیری است. بخشی از این بیمه مربوط به مشاوران و بخش دیگر مربوط به مردم کم‌درآمد و اقشار در معرض خطر است.

خدمات روانشناسی و مشاوره کالای لوکس نیست

خدمات روانشناسی و مشاوره کالای لوکس نیست، آحاد جامعه باید بتوانند از این خدمات استفاده کنند. امروز اگر مسئولین ذیربط پیام مرا می‌شنوند، می‌خواهم بگویم، در زمان بحران حتی قانون معنا نخواهد داشت. در دوران پساکرونا عوارض روانی و اجتماعی افزایش یافته و این بیمه برای استفاده اقشار مختلف مردمی از خدمات مشاوره‌ای باید وضع شود.

: یکی از موضوعاتی که در حوزه پزشکی مشاهده می‌شد، فرار مالیاتی بود. آیا شما در سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با این مساله مواجه هستید؟

حاتمی: سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در این راستا یک تفاهمنامه با سازمان امور مالیاتی کشور منعقد کرده است که اطلاعات مراکز و دفاتر مربوطه را در اختیار داشته باشند. مالیات حق دولت است و طبیعتا در صورت کسب درآمد باید پرداخت شود، اما ۹۵ درصد از دفاتر مشاوره سازمان باتوجه به درآمدهای حاصله و هزینه‌های جانبی زیان‌ده هستند.

این سازمان قبل از مدیریت من شناسه ملی هم در اختیار نداشت و بنده از طریق هیات دولت برای دریافت این شناسه اقدام و یک دفتر مهروموم تحت نظارت دفتر مالیات تحویل گرفتم. اکنون برای دریافت مالیات نیز ممانعتی نداشته و در هر شرایط طبیعتا دریافت این مالیات برعهده دولت است. همه کنش‌های مالی از جمله مالیات نیز توسط سازمان پرداخت می‌شود.

: اکنون برخی از روانشناسان و مشاوران در مراکز و دفاتر مشاوره دستگاه کارتخوان نداشته و پول نقد دریافت می‌کنند. این مساله به اعتقاد شما فرار مالیاتی محسوب نمی‌شود؟

حاتمی: سازمان امور مالیاتی کشور پزشکان را ملزم به استفاده از دستگاه کارتخوان کرده است. این اجبار در خصوص دفاتر و مراکز مشاوره وجود نداشته و صرفا اطلاعات سازمان گرفته شده است. مسئولیت این طرح با سازمان نبوده و درآمد مشاوران و روانشناسان هم به مانند پزشکان نیست. یک مشاور ۴۵ دقیقه تا یک ساعت با مراجعه کننده گفت وگو می‌کند. نمی‌تواند بیش از ۵ مراجعه کننده را در طول روز ببیند (چراکه مطابق با قانون سازمان سبب فرسودگی شغلی می‌شود) و بر این اساس درآمد حاصله همانند پزشکان نخواهد بود. 

: ملاقاتی با معاون اول رئیس‌جمهور دولت دوازدهم برای تحویل دفاتر مشاوره به هیات‌های استانی در استان‌های سراسر کشور داشتید، این طرح به کجا رسید؟

حاتمی: معاون اول رئیس‌جمهور در دولت پیشین نامه‌ای به استانداران سراسر کشور نوشته و باتوجه به جایگاه سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره دستور داد، دفاتری در اختیار شوراهای استانی قرار گیرد. این امر در سال ۹۸ محقق شده و بنده هر ۲ هفته یک بار به استان‌های مختلف سفر کرده و با استانداران ملاقات و برای اخذ دفاتر رایزنی می‌کردم. در آخرین سفر استانی نیز به اهواز رفتم. امروز در ۱۲ استان همچون آذربایجان شرقی دفاتر مربوطه گرفته شده و دریافت شماری از این مراکز نیز در شرف تحویل است.

شیوع کرونا در سال ۹۸ عامل توقف این طرح و لغو سفرهای استانی و دیدار با مسئولین بود و به جز دفتر استان زنجان (که در ایام کرونا تحویل داده شد) دریافت مابقی دفاتر اکنون در دوران پساکرونا باید پیگیری شود.

: چه اتفاقی افتاد که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره را مجاب به انتشار فهرست روانشناس نماها کرد؟ آیا تخلفاتی در این حوزه مشاهده می‌شد؟

حاتمی: از آغاز دوران مسئولیتم ملاحظه می‌کردم، برخی از گروه‌ها که در حوزه روانشناسی و مشاوره تحصیل نکرده و طبیعتا صلاحیت لازم برای ارائه خدمات در این عرصه را نداشتند، در فضای مجازی با ایجاد یک اکانت و راه‌اندازی صفحه شخصی، خود را روانشناس معرفی کرده و مردم هم به دلیل جذابیت موضوعات حوزه روانشناسی، به این گروه‌ها مراجعه می‌کردند.

سازمان نظام روانشناسی و مشاوره از آغاز دوران فعالیت خود نسبت به این مساله حساس و در صدد یک اقدام قانونی برای پیشگیری از آسیب‌های ناشی از آن بود. برای نمونه، یکی از این روانشناس‌نماها بود که از آغاز دوران مدیریتم به دلیل فعالیت در این حیطه از او شکایت کردم. در ابتدا قوه قضاییه با ما همکاری کرد؛ اما در نهایت این شخص توانست خود را تبرئه کند.

مشابه این مورد را به دفعات داشته‌ایم؛ اما موضوعی که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور را مجاب به معرفی روانشناس نماها کرد، تخلفاتی بود که در این حوزه مشاهده می‌شد؛ رسانه‌ها، مردم و مسئولین کشور بارها موضوعاتی را به ما نسب می‌دادند که از جانب مشاوران این سازمان مطرح نشده بود.

علم روانشناسی باید در حیطه فرهنگ کشور راهکار ارائه دهد

به عنوان مثال، در زمینه مشاوره‌های پیش از ازدواج، پیشنهاداتی در خصوص زندگی دختر و پسر، قبل از ازدواج داده می‌شد که با فرهنگ ایران زمین در تناقض است. فرهنگ جامعه ایران این مساله را نمی‌پذیرد. علم روانشناسی باید بتواند در حیطه فرهنگ و آداب و رسوم هر کشور راهکار ارائه و رفع مساله کند. در این شرایط اعتماد و همدلی نیز حاصل می‌شود.

روانشناسان مورد تایید سازمان قطعا در حیطه فرهنگ کشور راهکار ارائه می‌کنند. برخی از سوء‌استفاده‌های مالی، دریافت ویزیت‌های مشاوره دو تا سه میلیون تومانی و شماری از گزارشات اخلاقی تاسف‌بار در این زمینه هم سازمان را وادار به معرفی روانشناس نماها کرد. گاه این تخلفات به دادگاه ارجاع داده شده و دادگاه نیز صدور حکم می‌کرد، اما در تجدید نظر تبرئه را به دنبال داشت.

این تخلفات آسیب‌رسان بود، بنابراین سازمان در وهله اول، یک نامه به ریاست قوه قضاییه و نهادهای نظارتی مربوطه نوشته و هر یک از این مباحث را توضیح داد. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره از نظر مالی ضعیف بوده و توان اخذ وکیل و لغو تمبر تک‌تک این گروه‌ها را نخواهد داشت. بر این اساس، ورود نهادهای نظارتی به این عرصه ضروری است؛ رسالت سازمان نیز انجام فعالیت‌های تخصصی مشاوره‌ای (و نه صدور حکم و… برای روانشناس نماها) است.

گاه رسانه‌ها نیز با این گروه‌ها مصاحبه و گفت وگو کرده و به این جمعیت مشروعیت می‌بخشند؛ رسانه‌ها باید در کنار سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور باشند. البته برخی از نهادهای نظارتی (که اسم نمی‌برم) در این زمینه سازمان را حمایت و پشتیبانی می‌کردند، اما در نهایت از جانب مرکز ملی فضای مجازی اعلام شد، ۱۲ هزار صفحه روانشناسی و مشاوره در فضای مجازی فعال است و ابوالحسن فیروزآبادی (دبیر شورای عالی فضای مجازی و رئیس مرکز ملی فضای مجازی ایران) خواستار تعیین مشاوران مورد تایید و مجوزدار از جانب این سازمان شد.

تخلفات به ویژه با شیوع کرونا و افزایش نیازهای مشاوره‌ای مردم و رصد نیازهای عمومی توسط این روانشناس نماها افزایش یافت؛ برای نمونه ۱۰۰ مورد از صفحات شخصی در اینستاگرام (که توسط سازمان جمع‌آوری شد) نزدیک به ۳۰ میلیون نفر دنبال‌کننده داشت

بنابراین یک تیم از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره جهت بررسی این صفحات تشکیل و تاکنون ۳ تا ۴ هزار مورد هم رصد شده است. شمار قابل‌توجهی از این جمعیت فاقد مجوز و حتی تحصیلات روانشناسی بود و بر این اساس، با مشورت همکاران و نهادهای نظارتی تصمیم بر آگاهی‌بخشی مردم گرفته شد. پیشنهاداتی هم مبنی بر عدم اعلام این فهرست به سازمان داده شد. برخی گروه‌ها اذعان داشتند “روزی که این اسامی را اعلام کنید، آخرین روز مدیریتی شما خواهد بود.”

: آیا تهدید شدید؟

حاتمی: بله. شدیدا، برخی از نزدیک‌ترین اطرافیان من تهدید شدند. شماری از این گروه‌ها با روانشناس نماها همکاری داشته و منافعی در این زمینه وجود داشت. بنده به اطلاعات پشت صحنه در این زمینه واقفم و مدارک و مستندات مربوط به این تخلفات نیز در سازمان وجود دارد. من اما به خاطر مردم این اسامی را منتشر کردم.

: مصداقی از تخلفات مذکور را مطرح می‌کنید؟

حاتمی: بله. یک زن ۲۵ ساله چندی پیش به سازمان مراجعه کرده بود و از روانشناسی شکایت داشت. ماجرا را جویا شدیم و گفت که در یکی از کلاس‌های روانشناسی و مشاوره شرکت کرده و خواستار مشاوره برای ازدواج شدم. مشاور موردنظر فرصت نداشت و مرا به پسرش ارجاع داد. پسر این مشاور دو جلسه در کافی‌شاپ مرا راهنمایی کرده و برای جلسه سوم خواستار حضور من در منزل شد. امروز نزدیک به ۶ ماه است که این شخص به ظاهر مشاور به من آسیب رسانده و اکنون جواب تلفن‌هایم را نیز نمی‌دهد.

: اسم نمی‌برید؟ (حتی مخفف)

حاتمی: اکنون در حال فعالیت است؛ به شیراز و آبادان سفر می‌کند و به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهد. موارد متعددی از سوء‌استفاده در این حوزه وجود داشته و این زن ۲۵ ساله یکی از مواردی است که به سازمان نظام روانشناسی و مشاوره پناه آورده است.

در حال حاضر هر تخلفی که از مشاوران سازمان و روانشناسان معتبر (دانش‌آموختگان رشته‌های روانشناسی و مشاوره) گزارش شود، از جانب سازمان پیگیری شده و مطابق با قانون حکم داده خواهد شد، اما این امکان در رابطه با روانشناس‌نماها وجود ندارد، این جمعیت رها شده‌اند و بنابراین باید به مردم معرفی شوند و این وظیفه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور است.

به دلیل تهدیدها در آغاز از طریق سایت سازمان این جمعیت را معرفی کردیم. این سایت بینندگان شایانی نداشته و نهایتا در طول ۲۴ ساعت هزار بیننده داشته باشد. به همکاران اجازه انتشار در صفحه رسمی اینستاگرام این سازمان را هم ندادم و اسامی ابتدا در سایت قرار داده شد، اما یک ساعت پس از انتشار، مسئول سایت تماس با من گرفت و گفت، تاکنون ۷۴ هزار بازدید از این فهرست انجام شده است.

این عدد حاکی از ایجاد موجی در کشور بود. جناب فیروزآبادی هم ۲ روز بعد از انتشار این لیست با من تماس گرفت و گفت که تصور می‌کردم طرفداران فرهنگ هلاکویی، جناب حاتمی را زنده نخواهند گذاشت، اما اکنون به شما تبریک می‌گویم. موج حمایت از سازمان نظام روانشناسی و مشاوره توسط مردم چشمگیر بود و یک روز بعد جناب هلاکویی خود اعلام کرد که “من روانشناس نیستم”

: از جانب نهاد، سازمان یا ارگان خاصی امر و نهی هم برای حذف و اضافه اسامی روانشناسان داشته‌اید؟

حاتمی: انصافا نه. من از سازمان بهزیستی کشور، سازمان صدا و سیما و قوه قضاییه گله دارم؛ اما بعد از انتشار این فهرست، تمام نهادهای نظارتی همه‌جانبه از اقدام جسورانه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره حمایت کردند.

این موضوع در هیچ یک از رسانه‌های خارجی هم بازتاب نداشت و دلیل این امر موج حمایتی مردم بود. فهرست انتشار این روانشناس‌نماها ادامه داشته و به نسخه نخست و دوم (تکمیلی) ختم نمی‌شود. ۴۰۰ مورد از این گروه‌ها اکنون هم روی میز کار بنده است.

: برای انتشار فهرست روانشناس نماها چه موضوعاتی را بررسی می‌کنید؟ اکنون در فضای مجازی مطرح می‌شود، در این رابطه با محمد حاتمی زد و بند انجام می‌شود. این مساله را چطور رفع اتهام می‌کنید؟

حاتمی: بله این موضوع مطرح می‌شود. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره اعلام می‌کند که تمامی اعضای ۲۵۰ نفره این فهرست که صفحه شخصی خود را حذف یا تصحیح کنند، از فهرست مذکور حذف خواهند شد. روانشناس نماها صفحات خود را تصحیح کرده و از مردم عذرخواهی کنند، اما متخلفان باید در قبال تخلفات مربوطه پاسخگو باشند. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره نزدیک به یک سال است که در این رابطه هشدار می‌دهد. از این جمعیت خواهش می‌کند که در حیطه تحصیلی خود فعالیت کرده و در حوزه روانشناسی و مشاوره مداخله نداشته باشد. اما امروز هم غیرمتخلفان در صورت اصلاح رویه از لیست نام‌برده حذف می‌شوند.

در فاز نخست صرفا جمعیتی که تحصیلات روانشناسی و مشاوره نداشته‌اند، معرفی شده و در مرحله سوم، قطعا با مشورت برخی از همکاران روانشناسان متخلف معرفی خواهند شد. چرا که روانشناس‌نما با متخلف متفاوت است

: در خصوص فهرست سوم روانشناس‌نماها توضیح می‌دهید؟

حاتمی: بله، این فهرست در ۴ طبقه دسته‌بندی می‌شود؛ نخست مراکز و موسسات غیرروانشناسی که در حیطه خدمات مشاوره‌ای فعالیت می‌کنند، دوم روانشناس نماها و سوم صفحات مجازی در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی (صاحب و هویت این صفحات مجازی مشخص نیست و هموطنان صرفا صفحات مذکور را مشاهده می‌کنند) در سطح آخر نیز حامیان روانشناس نماها اعلام می‌شوند.

یکی از مشاورانی که در فهرست نام‌برده جزو روانشناس نماها معرفی شده بود، در صفحه شخصی اینستاگرام خود ادعا می‌کند از همکاران شما بوده و با شما (محمد حاتمی) کار کرده است. در این باره توضیح می‌دهید؟

حاتمی: بله. این زن از دانشجویان رشته روانشناسی و مشاوره در یکی از دانشگاه‌های شاهرود است، اما برخی اقدامات او در این رابطه، از روانشناس نماها نیز مخرب‌تر است؛ بعضی از مطالب منتشره او در زمینه مشاوره را نمی‌توان بر زبان آورد. سازمان نظام روانشناسی هم طبیعتا به دنبال حذف صفحه او در شبکه اجتماعی اینستاگرام بوده و تاکنون ۲ مرتبه هم از او شکایت کرده است.

بنده قبل از ریاست سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، در کلینیکی فعالیت می‌کردم که پس از ریاست این نهاد آن را تعطیل و در اختیار ۲ نفر از همکاران قرار دادم. این خانم با همکاران من در حوزه سلامت جنسی فعالیت کرده و دو جلسه مشاوره با این تیم داشته است، اما در صفحه خود در شبکه‌های اجتماعی ادعا می‌کند که در کلینیک بنده فعالیت می‌کند. من در حال حاضر کلینیکی در اختیار نداشته و این مکان در اختیار ۲ نفر از فعالان این حوزه است و بنده حتی یک بار در این کلینیک این زن را ندیده‌ام.

: مهمترین واکنشی که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره پس از انتشار لیست روانشناس نماها با آن مواجه شد چه بود؟ آیا سفارشاتی هم پشت صحنه مطرح می‌شود؟ 

حاتمی: خیر. پیش‌تر هم گفتم، سفارشاتی مطرح نبوده است، اما برخی گروه‌ها که در بطن حکومت در حوزه روانشناسی فعالیت می‌کنند و باید در راستای حفاظت از حقوق مردم گام بردارند، در آغاز انتشار این لیست، دست به اقداماتی علیه این سازمان زده و در دفاع از روانشناس نماها، تلاش می‌کردند که مانع از اهداف سازمان نظام روانشناسی و مشاوره شوند.

فهرست روانشناس نماها با هماهنگی نهادهای نظارتی منتشر شد

فهرست روانشناس نماها قبل از انتشار با نهادهای نظارتی کشور کنترل شده بود و با هماهنگی این شبکه‌ها منتشر شد، اما سفارشاتی مبنی بر حذف و اضافه مشاوران توسط هیچ یک از ارگان‌ها، سازمان‌ها و نهادها مطرح نبوده است و سازمان صرفا با برخی بداخلاقی‌ها به دلیل کاهش مخاطبان و طبیعتا درآمدهای هنگفت خدمات مشاوره‌ای روانشناس نماها روبه‌رو شد.  

: درباره وضعیت بیمه‌های تکمیلی و پایه خدمات مشاوره‌ای که شما هم به دفعات بر ضرورت آن تاکید داشته‌اید و نیز بیمه‌های اعضای سازمان توضیح می‌دهید؟

حاتمی: خدمات مشاوره‌ای امروزه باید در سبد خانوارها لحاظ شود. سازمان نظام روانشناسی و مشاوره هم اقدامات متعددی برای استفاده خانواده‌ها از خدمات مشاوره‌ای همچون فرهنگ‌سازی و تعامل با برخی سازمان‌ها، ارگان‌ها و نهادهای مختلف انجام داده و در این راستا یک تفاهمنامه نیز با کمیته امداد داشته است. باتوجه به اقدامات انقلابی ارزشمند دولت سیزدهم همچون واکسیناسیون عمومی کرونا در سطح کشور، برقراری بیمه‌های پایه و تکمیلی در حوزه روانشناسی می‌تواند یکی از اقدامات حسنه و نیک دولت باشد.

استفاده از خدمات مشاوره‌ای به ویژه در دوران بحران یک نیاز عمومی است و آحاد مردم باید بتوانند از این تسهیلات بهره ببرند. سازمان نظام هم در قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا (با حضور تمامی نهادها، ارگان‌ها و وزیر کشور) وضعیت جامعه را برای همکاران تبیین کرده و از طریق یک سند، در سطح ملی و فراملی وضعیت اضطراب ملی، استرس و اختلالات روانی را تشریح کرده است.  

آسیب های اجتماعی اولین پیامد اختلالات روانی در یک جامعه 

اولین پیامد اختلالات روانی در یک جامعه، آسیب‌های اجتماعی است. به عنوان مثال، پدیده طلاق، اعتیاد، فرارمغزها و گسست نسلی امروز در جامعه نگرانی‌های متعددی را ایجاد می‌کند. برای نمونه، فکر مهاجرت از پدیده مهاجرت آسیب‌زاتر است؛ تفکر مداوم در مورد این مساله می‌تواند تمامی فعالیت‌ها، ذهن و روان آدمی را درگیر کرده و تحت‌تاثیر قرار دهد.

سازمان نظام روانشناسی و مشاوره با تشریح این موارد، به ارائه راهکار پرداخته و حیطه وظایف هر یک از بخش‌های آموزشی، پژوهشی و مداخلات درمانی و… را مشخص کرده است. در حال حاضر همچنین سازمان یک کنگره ملی را با هدف تجربه‌نگاری از یک سال گذشته آغاز کرده است. این کنگره در قالب ۸ نشست برای دستیابی به یک سند جامع برگزار می‌شود. در این سند چگونگی رفتار و عملکرد جامعه در دوران پساکرونا مشخص شده و نیاز کشور به هر یک از حوزه‌های روانشناسی اعم از روانشناس خانواده، روانشناس مدرسه و همچنین بیمه‌های پایه نیز معلوم خواهد شد. امروز ضرورت و اهمیت خدمات مشاوره‌ای برای همگان روشن است، اما مردم نمی‌توانند از این خدمات استفاده کنند. در این سند راهکارها در باره این مساله نیز شرح داده شده و در کنگره تدوین و به ستاد ملی مقابله با کرونا ارائه می‌شود.

ورود به دوران پساکرونا و ضرورت استفاده از خدمات مشاوره‌ای

در حال حاضر می‌توان گفت، جامعه وارد دوران پساکرونا شده و یک تجربه خام را پشت سر گذاشته‌ایم. امروز باوجود زحمات فراوان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کادر درمان و مسئولین این حوزه، فعالیت ستاد ملی مقابله با کرونا رو به اتمام است. مشکلات مربوط به واکسن حل شده و از پروتکل‌های بهداشتی و رعایت فاصله فیزیکی و… عبور کرده‌ایم؛ اما نباید فراموش کنیم که با مشکلاتی فراتر از دوران کرونا مواجه بوده و عوارض روانی و اجتماعی دوران کرونا در دوران پساکرونا نمایان خواهد شد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *