شما با کمک بوم مدل کسب و کار می‌توانید کسب و کاری که در آن فعالیت میکنید را شرح دهید، همچنین تجزیه و تحلیل، و بخش های مختلف آن را طراحی کنید. در حقیقت یک ابزار مدیریتی و قابل مشاهده است که اهداف و جزییات آن کسب و کار را به خوبی مشخص می‌کند. نکته مهم در مدل بوم کسب و کار این است که میتواند برای توصیف هر شرکتی استفاده شود؛ از بزرگ‌ترین شرکت جهان گرفته تا یک شرکت نوپا و تاز تاسیس شده که فقط با یک کارمند، این شرکت اداره می‌شود..
استفاده از بوم کسب و کار یک کلید موفقیت برای شرکت های جهان است، حتی بزرگ‌ترین شرکت های استارت آپ هم از بوم کسب و کار استفاده می‌کنند.
مزایای استفاده از بوم کسب و کار
- انعطاف پذیری : شما به راحتی می‌توانید در مدلتان تغیر ایجاد کنید و به شکل دلخواه درآورید. شما همچنین می‌توانید ایده های جذاب خود را بدون دردسر ترسیم کنید.
- ارتباطی بودن : بوم مدل کسب و کار مشخص می‌کند که چگونه قسمت ها و جنبه‌های مختلف کار باهم ارتباط دارند؛ درصورتی که اجرای این کار با برنامه‌های کسب و کار سنتی که قبلا وجود داشت، خیلی دشوار است.
- خطاپذیری کمتر : تمام اشکالاتی که ممکن است در مدل بوم کسب و کار‌های قدیمی به وجود آمده باشد را رفع می‌کند و آن را بهبود می‌بخشد.
- ساده بودن : به خاطر بصری بودن ماهیت بوم کسب و کار، فهم و درک آن آسان است.
اجزای مختلف بوم کسب و کار
بوم مدل کسب و کار‌های مختلف مخصوصا کسب و کار و فروشگاه‌های اینترنتی یکی از مهم‌ترین ارکان هر مدل کسب و کاری است که اگر با حوصله چیده شود میتواند خطی مشی مشخصی برای آن کسب و کار به وجود بیاورد.
بخش های مشتریان
اولین بخش بوم کسب و کار، ارتباط با مشتری است که به بخش‌های مختلف، بر اساس نیاز و ویژگی مشتری تقسیم بندی می‌شود تا از اجرای استراتژی مناسب شرکت، برای تأمین ویژگی های گروه های منتخب مشتری، اطمینان حاصل شود.
مشتری به گروهی از افراد گفته می‌شود که شرکت شما آن‌ها را هدف قرار داده است تا محصول یا خدمات خود را بفروشد. برای مثال مشتریان یک آتلیه عکاسی به چند دسته تقسیم میشوند؛ عروس و دامادها، کودکان و افرادی که می‌خواهند عکس آتلیه داشته باشند. بخش مشتریان کمک زیادی می‌کند تا کسب و کار متناسب با نیاز مشتریان خدمات و محصولات ارائه دهد.
بخش‌های مختلف بوم مدل کسب و کار براساس نیاز مشتری عبارتند از :
- بازارهای گوناگون : بازارهای متنوع به چند بخش مختلف بر اساس نیازهای متنوع مشتری تقسیم می‌شود.
- بازار نیچ : در این مدل بازار روی نیازهای خاص مشتری و گروه خاصی از افراد متمرکز می‌شود. برای مثال شرکتی که فقط در حوزه کفش‌های مجلسی است، مشتریان خاص مربوط به خود را دارد و به این افراد خدمت رسانی می‌کند.
- بازار انبوه : این بازار به مشتریان مختلفی تقسیم بندی نمی‌شود. مثلا در مدل کسب‌وکار فروش محصولاتی مانند موبایل یا خودرو، هدف‌گذاری روی افراد و یا به طور کلی، به گروه‌های بزرگی از افراد با نیازهای مشابه تمرکز می‌شود.
- تقسیم بندی شده : در این مدل بازار امکان دارد خدمات و کالاهایی را که ارائه می‌شود برای هرگروه ( مثل سن و جنسیت و … ) متفاوت باشد، چرا که نیازهای هر گروه با گروه دیگر تفاوت دارد.
- بازارهای چندوجهی : برخی از شرکت‌ها به بخش‌های مشتری وابسته، متقابل خدمت می‌کنند. برای مثال، شرکت‌های کارت اعتباری که هم به دارندگان کارت اعتباری و هم به پذیرندگان کارت اعتباری خدمات ارائه می‌کنند، در این گروه قرار می‌گیرند. یعنی به اندازه مشخصی پولی را دریافت می‌کنند و در ازای آن خدماتی را هم ارائه می‌دهند.
کانال ها
کانال‌های توزیع همان راه ارتباطی شما با مشتریان‌تان است. کانال‌ها در ایجاد آگاهی درباره محصولات یا خدمات شما برای مشتریان، و ارائه ارزش‌های در نظر گرفته شده به آن‌ها، نقش مهمی دارند. برای مثال شرکت تولید خوراکی با استفاده از فروشگاه ها و سوپرمارکت ها، میتواند از چند روش محصولاتش را به دست مشتریان برساند.
جریان درآمدی
روش‌هایی که یک شرکت از طریق فروش محصولات و یا ارائه خدمات کسب درآمد می‌کند. دو روش برای جریان‌های درآمدی یک شرکت وجود دارد:
درآمد مستمر : درآمدی که از پرداخت‌های متوالی، بابت خدمات مستمر یا خدمات پس از فروش،کسب می‌شود.
درآمد بر اساس یک تراکنش : درآمدی که از طریق یک بار پرداخت مشتریان کسب می‌شود.
همچنین، روش‌های زیادی برای کسب درآمد وجود دارد از جمله :
تبلیغات : هزینه‌ای که بابت تبلیغ محصول، خدمات و یا برند از مشتری گرفته می‌شود.
اجاره : دریافت هزینه از مشتری به مدت مشخصی، که در ازای حق استفاده از کالا یا خدمات گرفته می‌شود.
فروش دارایی : کسب درآمد از طریق فروش مالکیت خدمات، به فرد متقاضی
اعطای مجوز : هزینه‌ای که فرد برای گرفتن مجوز یا استفاده از اموال معنوی شرکت پرداخت می‌کند.
هزینه گرفتن اشتراک : دریافت هزینه متوالی، در مدت مشخص از مشتری، بابت استفاده از محصول شرکت.
شرکای کلیدی
شرکای کلیدی همان شرکای تجاری شما هستند که شما به منظورهای مختلفی با آن‌ها تعامل دارید. این شراکت ها با هدف به دست آوردن منابع و به حداقل رساندن ضرر، انجام می‌شود.
منابع کلیدی
منابع کلیدی منابع منحصر به فردی هستند که میتواند با کسب‌وکارهای رقیب رقابت کند. از جمله :
منابع مالی : مانند سرمایه‌های نقدی و اعتباری است. درواقع پولی که یک تجارت برای خرج کردن، به صورت نقدی، اوراق بهادار و اعتبارات در دسترس دارد.
منابع انسانی : شامل تمامی افرادی است که در سطوح مختلف سازمان و موقعیت‌های شغلی مختلف، برای شرکت کار می‌کنند و جزو مهم‌ترین منابع کلیدی در بوم مدل کسب و کار هستند.
ارزش پیشنهادی
ارزش پیشنهادی درست همان ارزشی است که به کاربران‌تان در یک کسب بوم مرکز خدمات، ارائه میکنید. ارزش‌های پیشنهادی باید منحصربه‌فرد باشند یا با ارزش‌های پیشنهادی کسب‌وکارهای رقیب تفاوت داشته باشند. در حقیقت این کار میتواند به برگ برنده شما در برابر رقیب‌های‌تان تبدیل شود. برای مثال یک شرکت خدمات دهنده اینترنت، اینترنت را به کاربران ارائه می‌دهد اما ارائه خدمت یا محصول شما باید به قدری جذاب و اصولی باشد که مشتری را ترغیب به خرید کند در غیر این صورت رقیبان شما پیروز میشوند.
