شخصیت را میتوان الگوهای اختصاصی و متمایز تفکر و هیجان و رفتار دانست که اسلوب شخصیت و تعامل با محیط فیزیکی و اجتماعی هر شخص را رقم میزند. برای توصیف شخصیت هرکس معمولا به ویژگیهای شخصیتی او اشاره میکنیم؛ یعنی به صفاتی از قبیل باهوش بودن، برون گرایی، باوجدان بودن و نظایر آن. شناسایی تیپ شخصیتی ارزش علمی، روانی و درمانی دارد؛ زیرا افرادی که از نا به سامانی های روانی رنج میبرند و افرادی که در روابط خود با دیگران و یا در زندگی مشترک خود دچار نا به سامانی هستند، بتوانند دریابند که کدام بعد از شخصیت فردی آنها موجب میشود که با برخی سازگار یا ناسازگار باشند و چه بخشی از رفتارهای فردی آنها مانع پیشرفت و رفع مشکلات فردی و اجتماعی آنهاست.
شناخت تیپ های شخصیتی خود بسیار باارزش است. هنگامی که افراد بتوانند خود را به درستی بشناسند، میتوانند به نیازها، باورها، ترس ها و نگرانیهای خود آگاه شوند و حتی امکان دارد که این آگاهی به خودی خود برخی مشکلات را از بین ببرد. در طی چند دهه گذشته سیستم انیاگرام یا تیپهای شخصیتی 9گانه توجه بسیاری از پژوهشگران علوم روانی و روانشناسان برجسته را به خود جلب کرده است.
انیاگرام یک نظام شخصیتی قدرتمند و پویاست که 9 الگوی مجزا و اصولا تفاوت تفکر، احساس و عملکرد را توصیف میکند. “انیا” در زبان یونانی به معنای “9” و “گرام” به معنای “شکل یا چیزی مکتوب” است. در حالی که هنوز در مورد مبانی انیاگرام بحث و جدل های فراوانی است، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد انیاگرام در فرهنگ خاورمیانه توسط عوام به عنوان راهی برای به اشتراک گذاشتن و حفظ دانش مرتبط با رشد معنوی به واسطه مکاشفه خود و طبیعت، مورد استفاده قرار گرفته است.
انیاگرام شخصیتی از یک مبدا یا از سوی یک شخص و یا مؤسسه پویش نیافته است، بلکه نتیجه تحقیقات، کنجکاوی ها و تجزیه و تحلیلهای فراوانی است که از ترکیب روشهای متعدد اسطوره ای(دینی، مذهبی، عرفانی) و علم روانشناسی امروزی سرچشمه گرفته است. انیاگرام سیستمی متشکل از نه تیپ شخصیتی است که قدرتها و استعدادها به همان اندازه مشکلات هر تیپ را توصیف کرده و یک زبان جهانی فراهم کرده که کمک میکند تا شخص خودش و دیگران را سریعتر درک کند. هر تیپ شخصیتی ذخایر خاصی از نگرشها و مهارتهایی در جهت غلبه بر مشکلات محیطی دارد. تیپهای شخصیتی دارای علایق مختلف، صلاحیتها و حالات مزاجی متفاوت هستند و مایل اند که خود را با افراد و موضوعات مخصوصی احاطه کنند و در جستجوی مسائلی هستند که با علایق، صلاحیتها و طرز تفکرشان نسبت به جهان متجانس باشد.
دکتر فرناز نوابی فر، روانشناس و متخصص تیپ شناسی انیاگرام