مقاومت ضد میکروبی چیست و چگونه می توانیم با آن مقابله کنیم؟

مقاومت ضد میکروبی همه کشورها را تحت تأثیر قرار می دهد، اگرچه آفریقا احتمالاً سنگین ترین بار را متحمل می شود.

این مقاله بخشی از: مرکز سلامت و بهداشت

این مقاله برای اولین بار در مارس 2023 منتشر شد و در اوت 2023 و نوامبر 2023 به روز شد. در طول یک قرن، آنتی‌بیوتیک‌ها از کشفی نوآورانه به از دست دادن اثربخشی خود در نتیجه مقاومت ضد میکروبی (AMR) رسیده‌اند که می‌تواند منجر به مرگ ۱۰ میلیون نفر در سال تا سال ۲۰۵۰ شود. کارشناسان می‌گویند استفاده بیش از حد و سوء استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها عامل مهمی در گسترش ابر میکروب‌ها است، اما آلودگی و تغییرات آب و هوایی نیز نقش دارند – همانطور که آب و بهداشت نامناسب دارند، یک مقاله مجمع جهانی اقتصاد نشان می‌دهد. هفته جهانی آگاهی AMR که هر سال در 18 تا 24 نوامبر برگزار می شود، یک کمپین سالانه برای بهبود آگاهی عمومی از این پدیده و ترویج بهترین شیوه ها برای استفاده از آنتی بیوتیک است. در سال 1928، الکساندر فلمینگ اولین آنتی بیوتیک، پنی سیلین را کشف کرد و در دهه 1930، اولین آنتی بیوتیک به صورت تجاری در دسترس قرار گرفت. اکنون، کمتر از یک قرن بعد، ما با یک بحران بهداشتی روبرو هستیم زیرا بسیاری از داروهایی که معمولاً استفاده می‌شوند دیگر مؤثر نیستند و ما برای یافتن درمان‌های جدید برای مبارزه با عفونت‌ها در تلاش هستیم. مقاومت ضد میکروبی (AMR) به عنوان “یکی از بزرگترین تهدیدها برای سلامت جهانی، امنیت غذایی و توسعه امروز” توصیف شده است. با نزدیک شدن به هفته جهانی AMR Awareness 2023، می‌پرسیم: دقیقاً چیست و چرا چنین مشکلی ایجاد می‌کند؟

مقاومت ضد میکروبی چیست؟ AMR زمانی اتفاق می‌افتد که میکروب‌ها – باکتری‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها و ویروس‌ها – تا جایی تکامل می‌یابند که داروهای ضد میکروبی که قبلاً علیه آنها کار می‌کردند دیگر مؤثر نیستند. در نتیجه این مقاومت دارویی، عفونت‌ها گسترش می‌یابند و درمان آن سخت‌تر می‌شود.

برخی از سویه‌های باکتری به «ابر میکروب‌ها» تبدیل شده‌اند که در برابر انواع مختلف درمان مقاومت نشان می‌دهند. اینها شامل MRSA (استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین)، کلستریدیوم دیفیسیل (C. diff) و باکتری هایی هستند که باعث سل مقاوم به چند دارو می شوند. AMR همه کشورها را تحت تأثیر قرار می دهد، اگرچه برخی از آنها بیشتر از دیگران این تأثیر را احساس می کنند. به ویژه، کشورهای جنوب صحرای آفریقا ممکن است بار سنگینی را متحمل شوند. با این حال، محققان می گویند که در حال حاضر فقدان داده های با کیفیت بالا در مورد AMR و بیماری های عفونی در مناطق کم درآمد وجود دارد. با گسترش مقاومت و کاهش اثربخشی داروهایی مانند آنتی بیوتیک ها، ما به شدت به ضد میکروبی های نوآورانه و باکیفیت بیشتری نیاز داریم.

چرا AMR چنین مشکلی دارد؟ AMR به طور مستقیم باعث ۱.۲۷ میلیون مرگ در سراسر جهان در سال ۲۰۱۹ شد و به ۴.۹۵ میلیون مرگ دیگر کمک کرد. این باعث می شود قاتل بزرگتر از HIV/AIDS یا مالاریا باشد. تا سال 2050، این تعداد مرگ و میر می تواند به 10 میلیون مرگ در سال برسد. سازمان بهداشت جهانی (WHO) می‌گوید این تأثیرات تنها به سلامت محدود نمی‌شود. اقتصاد جهانی همچنین تحت تأثیر هزینه های بالاتر مراقبت های بهداشتی، کاهش بهره وری و افزایش فقر در نتیجه مقاومت ضد میکروبی قرار خواهد گرفت. بدون اقدام، WHO هشدار می دهد که می تواند تولید ناخالص داخلی جهانی را 3.4 تریلیون دلار کاهش دهد و 24 میلیون نفر دیگر را به فقر شدید بکشاند.

مقاومت چگونه به وجود می آید؟ تغییرات طبیعی در ترکیب ژنتیکی میکروب‌ها باعث می‌شود که در طول زمان در هنگام تولید مثل، مقاومت ایجاد شود. به عنوان مثال، تغییرات در DNA آنها می تواند به این معنی باشد که ضد میکروبی ها دیگر نمی توانند به سلول میکروب برسند یا میکروب ها قادر به ایجاد آنزیم هایی هستند که ضد میکروبی را از بین می برند. از طریق انتخاب طبیعی، این میکروب‌ها با ویژگی‌های مفید بر روی سویه‌های کم‌مقاومت تکثیر می‌شوند و مزیت ژنتیکی را به طور گسترده‌تری گسترش می‌دهند. میکروب ها نیز مانند باکتری ها قادرند مستقیماً مواد ژنتیکی را به روش های مختلف غیر از تولید مثل به یکدیگر منتقل کنند. اگرچه هر دوی این روش‌های انتقال مواد ژنتیکی به‌طور طبیعی اتفاق می‌افتند، اما استفاده ضعیف از ضد میکروبی‌ها، در میان چیزهای دیگر، می‌تواند توسعه و گسترش مقاومت را تسریع کند. به عنوان مثال، اگر یک دوره آنتی بیوتیکی به طور کامل عفونت را از بین نبرد، میکروب هایی را که بهترین توانایی را برای مبارزه با دارو دارند، پشت سر می گذاریم. سپس اینها تکثیر می شوند و ویژگی های بقای خود را منتقل می کنند.

مصرف آنتی بیوتیک چه تاثیری بر مقاومت دارد؟ مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک عامل مهمی برای ایجاد مقاومت است. اگر درمان برای عفونت خیلی کوتاه، ضعیف یا نادرست باشد، در خطر باقی گذاشتن میکروب های مقاوم هستیم. هر چه بیشتر میکروب ها را در معرض ضد میکروب ها و/یا سایر میکروب های مقاوم قرار دهیم، فرصت های بیشتری برای ایجاد و تکثیر مقاومت ایجاد می کنیم. و فقط تجویز دارو برای انسان مشکل ساز نیست – دو سوم آنتی بیوتیک های مورد استفاده در سطح جهان در کشاورزی استفاده می شود. آنتی بیوتیک های سطح پایین به طور معمول برای دوره های طولانی، حتی در حیوانات سالم، برای جلوگیری از بیماری و افزایش رشد دام استفاده می شوند. در سال های اخیر، استفاده از آنتی بیوتیک در کشاورزی در اروپا به شدت کاهش یافته است. اما آنتی بیوتیک ها به طور گسترده در جاهای دیگر، به ویژه در برزیل، چین و دیگر کشورهای نوظهور، به دلیل تأثیر آنها بر حاشیه سود و فقدان جایگزین های مناسب و مقرون به صرفه، استفاده می شوند.

نقش محیط زیست و تغییرات آب و هوایی همانطور که گزارش اخیر سازمان ملل نشان می دهد، محیط زیست و تغییرات آب و هوایی نیز در پیدایش، انتقال و گسترش مقاومت ضد میکروبی نقش دارند. آلودگی ناشی از مراقبت‌های بهداشتی، دارویی، مواد غذایی و کشاورزی – مانند فاضلاب بیمارستان‌ها یا رواناب‌های کشاورزی – به‌ویژه مشکل‌ساز است، زیرا ممکن است حاوی مواد ضد میکروبی و ارگانیسم‌های مقاوم باشد. معرفی این موارد به محیط وسیع‌تر نیز بر تنوع زیستی و سلامت خاک تأثیر می‌گذارد. در واقع، تحقیقات جدید منتشر شده در The Lancet به ارتباط بین AMR و آلودگی هوا اشاره می کند. محققان تأثیر احتمالی آلودگی هوا (PM2.5) را بر مقاومت آنتی بیوتیکی در 166 کشور مورد مطالعه قرار دادند و همچنین مشخص شد کشورهایی که سطح آلودگی هوا بالاتری داشتند، سطوح بالاتری از AMR داشتند. بهداشت نامناسب و دسترسی به آب سالم یکی دیگر از عوامل مهم است. در کشورهایی که فاقد این اقدامات اولیه بهداشتی هستند، آب ناقل اولیه ای است که مقاومت ضد میکروبی و بیماری های مرتبط با آن را گسترش می دهد. همانطور که مجمع جهانی اقتصاد در مقاله اخیر خود اشاره کرده است، بهبود بهداشت، تصفیه آب و شستن دست ها و امکانات اولیه بهداشتی، گام های مهمی در مهار گسترش AMR هستند.

چگونه می توانیم AMR را تغییر دهیم؟ هماهنگی جهانی هم برای مقابله با افزایش مقاومت ضد میکروبی و هم برای تقویت توسعه داروهای جدید مورد نیاز است. ما همچنین باید با هم کار کنیم تا اطمینان حاصل کنیم که سیستم های مراقبت های بهداشتی در سراسر جهان برای افزایش سطح مقاومت و عفونت آماده هستند. انجمن با همکاری BCG، Wellcome Trust و Novo Nordisk Foundation گزارشی تهیه کرده است که نشان می دهد چگونه می توانیم تحقیق و توسعه آنتی بیوتیک را در سطح جهانی ارتقا دهیم. یک راه حل ممکن، معرفی یک مدل پرداخت اشتراک برای ایجاد یک جریان درآمد منظم و جبران هزینه های سرمایه گذاری مرتبط با توسعه دارو است.

هفته جهانی آگاهی AMR 2023 هفته جهانی آگاهی AMR (WAAW) یک کمپین جهانی سالانه برای افزایش آگاهی و درک AMR است. یک ابتکار سازمان بهداشت جهانی (WHO)، هدف آن ترویج بهترین شیوه ها در میان مردم و سیاست گذاران است که همگی نقش مهمی در کاهش ظهور و گسترش AMR دارند. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید: موضوع سال گذشته “جلوگیری از مقاومت ضد میکروبی با هم” با توجه به تهدید مداوم و شدید AMR برای همه موجودات زنده روی کره زمین تا سال 2023 حفظ شده است.

نکات برجسته WAAW 2023 شامل یک وبینار در مورد مشارکت چندجانبه در مبارزه با AMR – افزایش دسترسی مسئولانه و عادلانه به ضد میکروبی ها در 20 نوامبر خواهد بود. این بررسی خواهد کرد که چگونه بخش خصوصی و دولتی نیاز به همکاری با یکدیگر بر روی گام های عملی برای بهبود دسترسی به داروهای ضد میکروبی و تشخیصی دارند. در همین حال، جلسه امیدوارانه با عنوان جوان‌سازی اکوسیستم جهانی نوآوری آنتی‌بیوتیک: راه رو به جلو، در 21 نوامبر، به بررسی بهترین روش برای تقویت اصلاحات اکوسیستم جهانی نوآوری آنتی‌بیوتیک‌ها می‌پردازد.

مترجم:عاطفه قاسمی